عبور از دروازه تاریخ؛ تولد ایسنا و افتتاح کوی دانشگاه تهران

به گزارش ایسنا، امروز 13 آبان 1403 به اهم مناسبت ها و اتفاقات تاریخیِ این روز می پردازیم.

رحلت آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی مرجع اعلای شیعه- 1325
آیت‏ الله سید ابوالحسن موسوی اصفهانی در اصل از سادات موسوی بهبهان بود که در سال 1247 در لنجان اصفهان به دنیا آمد. وی پس از تحصیلات مقدماتی در اصفهان، عازم حوزه علمیه نجف شد و از محضر میرزا حبیب الله رشتی و آخوند خراسانی بهره‏ مند شد.

ایشان به عنوان یکی از 5 عالم طراز اول در دومین دوره مجلس شورای ملی حضور رفت اما پس از مدتی به دلیل مشاغل و مسافت زیاد، استعفا داد. این عالم بزرگ ربانی بعد از آیات عظام آخوند خراسانی و میرزا محمدتقی شیرازی به همراه آیت الله میرزای نایینی عهده‏ دار مرجعیت شیعه شد.

آیت الله اصفهانی در حمله وهابی‏ های سعودی به عراق همراه با بسیاری از علمای عراق مقاومت کرد.

او در جریان مبارزه مردم عراق علیه انگلیسی‏ ها با صدور فتوای حفظ سرزمین عراق و اماکن متبرکه نقش بارزی در ترغیب مردم به جهاد داشت.

ایشان در سال 1315 به 10 سال به طور همزمان هم مرجعیت شیعه را بر عهده گرفت و هم رییس حوزه علمیه نجف شد. وسیلةُ النجاة، ذریعَةُ الحیاة و ذخیرةُ الصالحین از جمله آثار ایشان است.

آیت الله سید ابوالحسین اصفهانی در 13 آبان 1325 در 88 سالگی در کاظمین درگذشت و پیکرش بعد از انتقال به نجف در جوار استادش آخوند خراسانی به خاک سپرده شد.

اعدام انقلابی عبدالحسین هژیر توسط سید حسین امامی -1328
در جریان انتخابات شانزدهمین دوره  انتخابات مجلس شورای ملی، جمعیت فدائیان اسلام به ریاست حجت الاسلام سید مجتبی نواب صفوی لیست داوطلبان مورد حمایت خود برای شرکت در انتخابات را با حمایت آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی، منتشر کرد اما همه آنان توسط وزارت کشور رژیم پهلوی رد شدند. جمعیت فداییان اسلام عامل اصلی این اتفاق را عبدالحسین هژیر وزیر وقت دربار تشخیص دادند. به این ترتیب سید حسین امامی از هسته مرکزی جمعیت فدائیان اسلام  ماموریت یافت تا او را اعدام انقلابی کند.

امامی در تاریخ 13 آبان 1328 هژیر را در داخل مسجد سپهسالار تهران ترور کرد اما موفق به فرار نشد. او فورا مورد بازجویی قرار گرفت و 2 روز بعد در دادگاه نظامی تهران به اعدام محکوم شد و در بامداد 18 آبان 1328 به جوخه اعدام سپرده شد و نخستین شهید جمعیت فدائیان اسلام لقب گرفت.

آغاز تبعید 14 ساله امام خمینی با تبعید به ترکیه -1343
کابینه اسدالله علم در مهر 1342 به دستور شاه، پیشنهاد آمریکا مبنی بر اعطای مصونیت قضایی به اتباع آمریکا را به صورت یک لایحه قانونی در هیات دولت تصویب کرد اما با شدت گرفتن اعتراضات، شاه به زودی او را برکنار کرد و به جایش حسنعلی منصور را نخست وزیر کرد. منصور نیز کار نیمه کاره عَلَم را با بردن لایحه مصونیت قضایی مستشاران آمریکایی به مجلس شورا تمام کرد.

با رسیدن خبر این اقدام ضد ایرانی به امام خمینی ایشان در تاریخ 4 آبان 1343 نطقی آتشین در نکوهش اقدام رژیم پهلوی در تصویب لایحه کاپیتولاسیون بیان کردند. این نطق موجب شد ماموران گارد شاهنشاهی در نیمه های شب 13 آبان 1343  خانه امام در قم را محاصره کردند و بعد از دستگیری به سرعت به تهران منتقل و از آنجا با یک پرواز به بورسای ترکیه تبعید کردند.

رگبار دانش آموزان و دانشجویان در دانشگاه تهران -1357
در چهاردهمین سالگرد تبعید امام خمینی به ترکیه صدها نفر از دانش‏ آموز و دانشجویان تهرانی با تجمع در محوطه دانشگاه تهران علیه رژیم پهلوی شعار دادند. ماموران گارد شاهنشاهی ابتدا با شلیک چند گلوله گاز اشک‏ آور برای متفرق کردن آنان تلاش کردند اما با شدت گرفتن شعارها اقدام به رگبار آنان و به شهادت رساندن و زخمی کردن تعداد زیادی آنان کردند.

تسخیر لانه جاسوسی آمریکا -1358

دانشجویان مسلمان پیرو خط امام با درک فرمایش امام مبنی بر این که «همه گرفتاری‏های ما از آمریکاست» با لبیک به فرمان ایشان خواستار استرداد شاه و اموال به سرقت رفته ملت ایران توسط خاندان پهلوی شدند و سفارت آمریکا در تهران را به تصرف خود درآورند.

با رسیدن خبر تسخیر سفارت، امام آن را «لانه جاسوسی» خطاب کردند و این اقدام دانشجویان را مورد حمایت قرار دادند و آن را انقلابی بزرگ‏تر از انقلاب اول خواندند.

آغاز هفته تربیت اسلامی

به دلیل اهمیت فوق‏ العاده تعلیم و تربیت در به کمال رساندن انسان، دولت جمهوری اسلامی ایران حد فاصل روزهای 13 تا 19 آبان 1358 را به عنوان هفته تربیت نام گذاری کرد و به تقویم رسمی کشور اضافه کرد.

در تقویم هجری شمسی علاوه بر رخداد فوق این اتفاقات نیز به ثبت رسیده است:

محاصره و غارت کنسولگری روسیه در اردبیل توسط شاهسون ها و درخواست آزادسازی متحصنان و درخواست فوری کنسول روس برای آزاد دیپلمات ها در سال 1288، کفالت سیاسی ذکاء الملک وزیر مالیه در  غیاب سردارسپه در سال 1303، درگذشت آیت الله حاج سید ابوالحسن اصفهانی پیشوای بزرگ شیعیان در کاظمین در سال 1325 به این مناسبت وزارتخانه ها و سازمان های لشگری و کشوری و  بازار تهران و شهرستانها 3 روز تعطیل شدند و  مراسم عزا به پا کردند، امضاء و مبادله موافقت نامه بازرگانی بین ایران و شوروی 1329، افتتاح ساختمانهای کوی دانشگاه  تهران در سال 1337، افتتاح بزرگترین مجتمع پتروشیمی در بند شاهپور در سال 1349، ایرانیان رانده شده از عراق به 60 هزار نفر رسیدند در سال 1350، آغاز واردات سیمان در سال 1351، پذیرش افزایش قیمت نفت شرکت های عامل نفت در سال 1352، زلزله شهرهای آمل و مریوان در سال 1352، انتخاب غلامرضا نیک پی برای چهارمین به عنوان شهردار تهران در سال 1353.

آغاز به کار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)  در سال 1378. ایسنا از جمله خبرگزاری های فعالِ ایران است که در تاریخ 13 آبان 1378 با پیام مقام معظم رهبری رسما آغاز به کار کرد. گزارشگران و تحریریه این خبرگزاری از دانشجویان رشته های مختلف دانشگاه های کشور هستند.

همچنین در چنین روزی استیضاح و برکناری علی کردان وزیر فقید کشور توسط هشتمین دوره مجلس شورای اسلامی به دلیل دروغ درباره مدرک تحصیلیش در سال 1387 اتفاق افتاد.

مهمترین رویدادهای تقویم هجری قمری

تولد سیاستمدار و نویسنده ایرانی ملا حبیب الله شریف ساوجی کاشانی در سال 459 قمری و صدور حکم تحریم تنباکو توسط آیت الله العظمی سید محمدحسن میرزای بزرگ شیرازی در سال 1309 هجری قمری است.

صدور حکم تحریم تنباکو در سال 1309 قمری

یکی از امتیازات ننگینی که در دوره پادشاهی ناصرالدین شاه به تاجر انگلیسی داده شد. نهضت تنباکو نام رویدادی تاریخی است که در اعتراض به واگذاری امتیاز انحصار تجارت توتون و تنباکو در سفر سوم ناصرالدین شاه قاجار به انگلیس شکل گرفت. این اولین و گسترده ترین جنبش در برابر استبداد و استعمار بود.

این جنبش در پی سفر ناصرالدین شاه در سال 1268، از خاک روسیه به اروپا آغاز شد و در اردیبهشت 1271 خورشیدی پایان یافت. استعمال توتون و به ویژه تنباکو در دورهٔ صفویه در زمان عباس یکم رواج یافته بود.

امتیاز انحصاری تولید و فروش  تنباکو به امتیاز رِژی معروف شد. به موجب این امتیاز که به جرالد تالبوت داده شد، شرکتی تحت عنوان «رِژی» به مدت 55 سال صاحب حق انحصاری تجارت تنباکوی ایران و  نظارت بر زراعت آن در ایران تعیین شد.

در پی اعتراض شدید مردم و تنباکوکاران و فروشندگان توتون و تنباکو، سید جمال الدین اسدآبادی این قرارداد را با قرارداد مشابهی که با دولت عثمانی منعقد شده بود، مقایسه کرد، به دلیل خسارت زیاد به منافع ملی دست به اعتراض زد.

با گسترش اعتراضات مردمی و پیگیری علمای بزرگ تهران از جمله حاج میرزا حسن آشتیانی  اعتراضات شکلی وسیع به خود گرفت. جمال الدین اسدآبادی در نامه به آیت الله سید محمدحسن شیرازی ملقب به میرزای بزرگ خواستار محکوم کردن این قرارداد شد و ایشان نیز بعد از چند روز فتوای تحریم تنباکو را صادر کرد. طبق فتوای ایشان «استعمال تنباکو به هر نحو در حکم محاربه با امام زمان(عج) عنوان بود» از این رو مردم قلیان‏ها را شکستند و انبارهای توتون را به آتش کشیدند.

تاثیر این فتوا به حدی بود که زنان و درباریان ناصرالدین شاه در درون دربار نیز استعمال تنباکو را ممنوع کردند.

اعتراضات در نهایت موجب پرداخت غرامت به جرالد تالبوت و بهم خوردن قرارداد رژی توسط ناصرالدین شاه قاجار شد.

رویدادهای مهم این روز در تقویم میلادی

روز ملی استقلال پاناما از کلمبیا- 1903

کشور پاناما از سال کشف این کشور در سال  1504  ضمیمه کشور پرو نایب السلطنه اسپانیایی شد تا این که در اواسط قرن 19 ما به کلمبیا ملحق شد.

کشور جمهوری پاناما با 75 هزار و 517 کیلومتر مربع مساحت در جنوب قاره آمریکای مرکزی بین دریای کارائیب و اقیانوس آرام و در همسایگی کشورهای کاستاریکا و کلمبیا واقع است. این کشور از طریق کانال پاناما به دو قسمت تقسیم شده است.

جمعیت پاناما در حدود 3 میلیون نفر است که مردم اکثراً دو رگه سرخ و سفید و اکثرا مسیحی کاتولیک‏ هستند.

پایتخت این کشور، شهر پاناما و واحد پول آن بالبوآ و زبان رسمی این کشور اسپانیایی است.  مهمترین شهرهای این کشور شامل پاناما، سان میگلیتو، کولون و سانتیاگو است.

پاناما در اوایل قرن 20  پس از مبارزات انقلابیون مستقل شد و نظام جمهوری بر این کشور حاکم شد و سوم نوامبر سال‏روز استقلال پاناما از کلمبیا به عنوان روز ملی این کشور نام گرفت.

تهاجم صهیونیستها به خان یونس- 1956

هم‏زمان با جنگ رژیم صهیونیستی با مصر، سربازان صهیونیست در سوم نوامبر 1956 با حمله به شهر خان یونس در نوار غزه 25 سرباز مصری را اعدام کردند و با حمله به بیمارستان همه بیماران، پرستاران و پزشکان را کشتند.

نظامیان نژادپرست صهیونیستی در ادامه جنایات خود در این شهر، محلی را که در آن ده‏ها زن، کودک و افراد سالخورده پناه گرفته بودند، با بمب منفجر کردند. صهیونیست‏ها در این حمله 275 نفر را قتل عام کردند.

فرستادن «سگ» به فضانورد توسط سفینه شوروی- 1957

بین سالهای 1957 تا 1966، 13 سگ توسط دانشمندان شوروی برای فرستادن به فضا انتخاب شدند که از میان آنها  3 سگ به نام های لایکا، لیسیچکا و بارس انتخاب شدند و از بین این سه سگ، لایکا ماده سگی دورگه، حدودا سه ساله و ولگرد انتخاب شد و  آموزش های  لازم به او داده شد.

لایکا در تاریخ سوم نوامبر 1357 سه روز پس از قرار گرفتن در سفینه اسپوتنیک 2  به فضا پرتاب شد. لایکا درون محفظه ای مخصوص درون اسپوتنیک که فقط اجازه غذا خوردن به او می داد، به فضا پرتاب شد. اسپوتنیک 2 سفینه ای 500 کیلویی بدون برگشت به زمین بود.

انتخاب سومین دبیرکل سازمان ملل -1961

او تانْتْ سومین دبیرکل سازمان ملل متحد در 22 ژانویه 1909 در برمه (میانمار) در جنوب شرقی آسیا به دنیا آمد. وی در سال 1942 ریاست کمیته تجدید سازمان آموزش و پرورش دولت برمه را بر عهده گرفت و از آن پس مدارج ترقی را پیمود. وی از سال 1949 وزیر اطلاعات و نیز نماینده دولت برمه در سازمان ملل متحد بود. اوتانْتْ علاوه بر این سمت، در سال 1959 معاون مجمع عمومی و در سال 1961، ریاست کمیسیون رفع اختلاف کنگو در سازمان ملل را بر عهده داشت.

سرانجام پس از آن که داگْ هامِرْ شولْدْ دبیر کل وقتِ سازمان ملل متحد، در سپتامبر 1961  در جریان یک سانحه هوایی در کنگو کشته شد، او در سوم نوامبر همان سال، اوتانت به جانشینی وی برگزیده شد.

خروج دومینیکا از مستعمره انگلستان -1978

کشور دومینیکا با 751 کیلومتر مربع وسعت در آمریکای مرکزی و در شرق دریای کارائیب واقع شده است. جمعیت آن بیش از 76 هزار نفر بوده و پیش‏ بینی می‏ شود که تا سال 2025 جمعیت آن در حدود 81 هزار نفر خواهد شد. پایتخت دومینیکا روسو نام دارد و واحد پول آن دلار کارائیب شرقی است.

حدود 90 درصد مردم دومینیکا از نژاد سیاه بوده و به زبان انگلیسی صحبت می‏ کنند. اکثریت قریب به اتفاق سکنه این کشور پیرو آیین مسیحیت و عمدتا کاتولیک هستند. از شهرهای مهم دومینیکا، پورتْس‏موت، ماریگوت و ماهاوت است. این جزیره در 3 نوامبر سال 1493 توسط کریستُفْ کُلُمْبْ کشف و ضمیمه امپراتوری اسپانیا شد سپس این جزیره که محل سکونت قوم کاریب بود، توسط اشغال‏گران اسپانیایی غارت شد.

تولد واسیلی بارْتولْدْ مستشرق معروف روسی -1869

واسیلی ولادیمیر وویچ بارْتولْدْ معروف به ویلْهِلْمْ بارتولْدْ از مستشرقان معروف روسی در 3 نوامبر1869 در سن پترزبورگ روسیه به دنیا آمد. وی تحصیلات خود را در دانشکده زبانهای شرقی دانشگاه زادگاهش به پایان برد و به زبانهای فارسی، عربی و ترکی تسلط یافت.

بارتولْدْ از 27 سالگی به سمت استادیار این دانشگاه به تدریس تاریخ ملل مشرق پرداخت و در کنار آن از تحقیق و تحصیل نیز باز نایستاد. این خاورشناس بزرگ، بر اثر تبحر و آشنایی عمیق با زبان‏های شرقی و استعداد عجیبی که در تجزیه و تحلیل متون و طرح مسائل جدید تاریخی داشته، تعداد 400 کتاب و رساله و مقاله در تاریخ و جغرافیا و فرهنگ و تمدن و مذاهب ملل مشرقِ نزدیک و میانه تالیف کرده که بیش از 20 اثر آن درباره اسلام و ایران است. تالیفات وی در اسلام‏شناسی مبتنی بر اسناد و مدارک معتبر است و برای نگارش آنها، تمام کتاب‏هایی را که حاوی تاریخ اسلام بوده، بررسی کرده است.

این خاورشناس شهیر روسی سرانجام در 19 اوت 1930 در 61 سالگی درگذشت و در زادگاهش به خاک سپرده شد.

تصویب قانون اساسی ژاپن در پی شکست در جنگ جهانی اول- 1946

اساسنامه میجی یا قانون امپراتوری مصوب 1889 قانون اساسی پیشین ژاپن بود که اختیارات گسترده ای را به پادشاه و قدرت اجرایی را به هیات وزیران بخشید و انتخاب شاه را به شورای سلطنتی سپرد. اساسنامه میجی بارها تغییرات گسترده ای به خود دید تا اینکه با تصویب اساسنامه صلح جویی در سوم نوامبر 1946 و اجرای آن از سوم مه 1947 به طور کلی تغییر یافت و یک حکومت لیبرال دمکرات با محوریت پارلمان جایگزین حکومت مشروطه سلطنتی پیشین شد.

با این حال قانون سابق هنوز به اعتبار خود باقی است و قانون جدید بر اساس اصل 73 اساسنامه امپراتوری یک سند بازنگری در اساسنامه امپراتوری شمرده می شود.

انتهای پیام